Beschrijving

De grens tussen realiteit en fictie is nogal eens vaag in de films van François Ozon. “Alles is echt,” zegt de filmmaker zelf, of het nu realiteit of fictie is. Hij volgt zijn voorbeeld Luis Buñuel, die al eens zei dat je dromen als realiteit moet filmen, en de realiteit als een droom. Verhaal en werkelijkheid vermengen zich dan en worden aan elkaar gelijk. In Ozons nieuwste film Dans la maison wordt dat principe duidelijker dan ooit in beeld gebracht. Zoals in eerdere films speelt de regisseur een spelletje met de kijker, ditmaal door precies te tonen hoe je een verhaal vormgeeft, hoe je personages van vlees en bloed maakt en welke rol de lezer in de totstandkoming van een verhaal speelt. Dans la maison is een losse verfilming van een theaterstuk van Juan Mayorga.

Aan het begin van het schooljaar geeft docent Frans Germain (Fabrice Luchini) zijn leerlingen de opdracht het afgelopen weekend te beschrijven in een kort opstel. Op die manier kan hij alvast inschatten wat het taalniveau van zijn nieuwe leerlingen is. Meestal is dat niet veel soeps: “Zaterdag at ik pizza en keek ik televisie. Zondag was ik moe en heb ik niets gedaan.” Punt. Enkele zinnen zijn voldoende om de complete klas af te schrijven en te verzuchtend dat het elk jaar slechter wordt. Germain, die eigenlijk liever schrijver was geworden maar daar niet goed genoeg voor was, leest nog enkele opstellen voor aan zijn vrouw Jeanne (Kristin Scott Thomas), en geheel onverwachts wordt hun aandacht gegrepen door een ongewoon lang en boeiend verhaal. Een jongen beschrijft hoe hij gefascineerd raakte door het huis van een klasgenoot. Afgelopen zaterdag was het hem gelukt om er binnen te kijken, onder het voorwendsel zijn klasgenoot te helpen met wiskunde. Hij beschrijft het huis in zijn opstel, en zijn bewoners – ogenschijnlijk een perfect maar wat saai gezin. Eindigend met hoe hij op een gegeven moment, al dwalend door het huis, een geur opvangt, ‘de bijzondere geur van een vrouw uit de middenklasse’. Wordt vervolgd..

De jongen die het opstel schreef blijkt de onbekende, altijd achter in de klas zittende Claude te zijn. Bij elke volgende opdracht die de klas krijgt van Germain, schrijft Claude een stukje verder aan het verhaal. Zo raakt Germain steeds meer gefascineerd, en met hem zijn vrouw, aan wie hij het verhaal ’s avonds in bed verder voorleest. Germain is er van overtuigd dat er talent in Claude schuilt, en hij probeert de jongen de fijne kneepjes van het schrijverschap bij te brengen. Maar al snel is niet meer duidelijk of het nu Germain is die Claude bijleert, of andersom. En ook de drie bewoners van het huis waarin Claude een kijkje neemt worden argwanend. De schrijver en zijn leraar moeten steeds verder gaan om hun voyeuristische verhaal af te kunnen maken. En dan bereiken ze ook nog eens geen overeenstemming over de afloop van het verhaal.

Wanneer je bekend met het werk van Ozon bent zul je ongetwijfeld veel van zijn invloeden herkennen. Knipoogjes naar andere filmmakers, kunstenaars en auteurs, de vermenging van realiteit en fictie en zijn oog voor detail. Ozon zet een relatief saai gezin in het middelpunt en nauwgezet observeert hij hun gedrag en becommentarieert hij hun motieven. Hij heeft geen spektakel nodig om je geboeid te houden tijdens de film.

Dans la maison is een kijkje in het hoofd van een romanschrijver en diens redacteur. Het is tegelijkertijd een oproep aan de kijker om eens wat meer te fantaseren over de levens van de mensen om ons heen. Want hoe saai en voorspelbaar het er van de buitenkant vaak ook uitziet, als je even wat verder kijkt zit er altijd meer in dan je denkt. Briljant in beeld gebracht in de laatste scène van de film, waarin de hoofdpersonen uitkijken naar een flatgebouw en achter de verlichte ramen nieuwe verhalen ontdekken. Laten we hopen dat Monsieur Ozon nog veel van die verhalen gaat vertellen.